Nước nhiễm phèn là tình trạng nguồn nước có chứa hàm lượng cao các muối kép sunfat vượt quá tiêu chuẩn cho phép, gây ra hiện tượng nước có màu vàng đục, mùi hôi tanh và vị chua đặc trưng. Khi dùng nước phèn chưa xử lý, nguy cơ mắc bệnh tăng cao. Quần áo nhanh hỏng, thiết bị gia dụng bị ăn mòn, sinh hoạt hàng ngày bị gián đoạn. Hãy cùng HAKAWA tìm hiểu rõ hơn về loại nước này qua bài viết dưới đây.

Cách xử lý nước bị nhiễm phèn đơn giản

Để khắc phục tình trạng nước nhiễm phèn, người dân có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau tùy thuộc vào mức độ nhiễm và khả năng kinh tế. Dưới đây là các phương pháp xử lý từ đơn giản đến hiện đại.

Sử dụng tro bếp lọc nước phèn

Tro bếp là nguyên liệu dễ tìm trong mỗi gia đình, đặc biệt ở vùng nông thôn, mang lại hiệu quả loại bỏ phèn 40-50%.

Cách làm như sau:

Lấy khoảng 5–10 gram tro bếp, cho vào chậu nước bị nhiễm phèn. Chờ 15–20 phút để tro phản ứng với chất phèn trong nước. Trong thời gian này, tro sẽ hút và làm lắng các chất sắt không tan, giúp nước trong và sạch hơn.
Sau khi đợi đủ thời gian, bạn sẽ thấy tro và các chất bẩn lắng xuống đáy. Phần nước phía trên đã được lọc sạch, có thể dùng cho sinh hoạt.

Phương pháp này đơn giản, không tốn nhiều tiền, nhưng rất hữu ích trong điều kiện thiếu nước sạch.

Sử dụng vôi để xử lý nước nhiễm phèn

Phương pháp sử dụng vôi để làm sạch nước phèn có hiệu quả cao hơn tro bếp, đạt 60-70% khả năng loại bỏ phèn. Khi cho vôi vào nước, tính kiềm của vôi giúp giảm độ chua và tạo môi trường thuận lợi cho việc biến đổi chất phèn thành các chất kết tủa lắng xuống đáy bể.

Quá trình này diễn ra trong khoảng 15-20 phút, sau đó phần nước phía trên sẽ trong lại và có thể sử dụng được. Ưu điểm của phương pháp này là chi phí thấp, dễ áp dụng và hiệu quả tốt hơn so với tro bếp, đặc biệt phù hợp với các gia đình có nhu cầu xử lý nước phèn ở mức độ vừa phải.

Dùng bể lọc thô lọc phèn

Bể lọc thô là giải pháp hiệu quả và bền vững với khả năng loại bỏ 60-70% phèn, phù hợp cho việc sử dụng lâu dài. Bể có kích thước tiêu chuẩn 80 x 80 x 100 cm được thiết kế với nhiều lớp vật liệu lọc khác nhau: lớp dưới cùng là sỏi nhỏ dày 10cm giúp thông thoáng, tiếp theo là cát thạch anh, lớp vật liệu khử sắt và mangan, và trên cùng là than hoạt tính khử mùi.

Hệ thống này có thể xử lý từ 1-2 mét khối nước mỗi giờ với tuổi thọ vật liệu từ 1-3 năm nếu được sục rửa định kỳ. Đây là lựa chọn tối ưu cho những hộ gia đình có nhu cầu xử lý khối lượng nước lớn và muốn đầu tư một lần cho hiệu quả lâu dài.

Sử dụng hóa chất

PAC (Polyaluminium Chloride) là loại hóa chất xử lý nước hiện đại với hiệu quả cao 85-90% trong việc loại bỏ phèn và các tạp chất khác. Chất này hoạt động theo nguyên lý keo tụ, có khả năng kéo các cặn bẩn, phèn và tạp chất trong nước kết dính lại với nhau để lắng xuống đáy.

Cách sử dụng rất đơn giản: hòa bột PAC với nước sạch theo tỷ lệ 10-20%, sau đó đổ vào bể nước nhiễm phèn và khuấy đều. Chỉ sau 30 phút, cặn bẩn sẽ lắng hoàn toàn và phần nước phía trên trở nên trong suốt.

PAC không chỉ thay thế hoàn toàn phèn nhôm truyền thống mà còn có khả năng loại bỏ chất hữu cơ, vi khuẩn và virus tốt hơn, hoạt động tối ưu trong khoảng pH 6.5-8.5.

Đầu tư máy lọc nước Nano

Máy lọc nước Nano sử dụng công nghệ lọc tiên tiến với hiệu quả loại bỏ phèn lên đến 95%, tuy nhiên chỉ phù hợp với nước nhiễm phèn ở mức độ nhẹ. Thiết bị này sử dụng lõi Aragon Bio với khe lọc siêu nhỏ 0.01 micron, có khả năng loại bỏ vi khuẩn, virus và các tạp chất cực nhỏ mà vẫn giữ lại các khoáng chất tự nhiên có lợi cho sức khỏe.

Ưu điểm nổi bật của công nghệ Nano là không tạo ra nước thải trong quá trình lọc, thân thiện với môi trường và tiết kiệm nước. Tuy nhiên, máy lọc Nano không thích hợp để xử lý nước phèn nặng, nước mặn hay nước lợ, do đó cần đánh giá kỹ chất lượng nguồn nước trước khi đầu tư.

Sử dụng bộ lọc đầu nguồn và máy lọc nước ion kiềm

Kết hợp bộ lọc đầu nguồn với máy lọc nước ion kiềm là giải pháp xử lý nước toàn diện. Bộ lọc đầu nguồn loại bỏ hợp chất hữu cơ, tạp chất lơ lửng, chất rắn và kim loại nặng từ nguồn nước ban đầu.

Máy lọc nước ion kiềm hydrogen HAKAWA HA-25 dùng công nghệ điện phân với 7 tấm điện cực Titan phủ Platinum. Thiết bị tạo ra nước kiềm pH 8.0–10.5 và nước axit pH 4.5–6.5. Hệ thống có thể loại bỏ 21 chất gây hại như clo, chì, sắt, nhôm và trihalomethane. Nguồn nước đầu ra an toàn cho sinh hoạt và uống trực tiếp. Ngoài ra, nước ion kiềm có chỉ số ORP từ -600 đến -780 mV, giúp chống oxy hóa và hỗ trợ cải thiện sức khỏe.

Nguyên nhân nguồn nước bị nhiễm phèn

Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra tình trạng nước nhiễm phèn sẽ giúp người dân có biện pháp phòng ngừa và xử lý phù hợp. Có ba nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này.

Yếu tố địa chất tự nhiên

Đất phèn ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có tính axit rất mạnh, độ pH thường dưới 4. Trong đất có chứa một loại khoáng chất gọi là pyrit, khi gặp không khí và nước, chất này sẽ bị phân hủy và sinh ra chất axit, làm nước và đất trở nên chua hơn.

Hiện nay, đất phèn chiếm khoảng 1,6 triệu hecta, tức khoảng 40% diện tích toàn vùng ĐBSCL. Loại đất này tập trung nhiều ở Đồng Tháp Mười, Tứ Giác Long Xuyên, Bán đảo Cà Mau và vùng trũng Sông Hậu. Các tỉnh như Cà Mau, An Giang, Kiên Giang và Đồng Tháp bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Tình trạng phèn ngày càng nặng hơn do biến đổi khí hậu. Mực nước biển dâng khiến nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền. Cùng lúc đó, nước ngọt từ sông Mê Công giảm mạnh, khiến đất dễ bị chua hơn, ảnh hưởng đến một số nguồn nước như nước máy, nước giếng khoan của người dân.

Ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp

Các ngành công nghiệp như sản xuất giấy, khai thác mỏ và chế biến thực phẩm là nguồn thải chính gây ô nhiễm phèn nhôm trong nước. Trong ngành giấy, phèn nhôm Al₂(SO₄)₃ được dùng làm chất keo tụ, giúp kết dính sợi cellulose và điều chỉnh pH. Mỗi tấn giấy cần khoảng 50–100 kg phèn, tạo ra lượng nước thải chứa nhôm đáng kể.

Hoạt động khai thác mỏ thải ra nước chứa kim loại nặng như asen, chì và thủy ngân. Các kim loại này có thể tích tụ trong chuỗi thức ăn. Nước thải axit mỏ (AMD) có độ pH từ 2–4, hòa tan kim loại độc và gây hại cho sinh vật thủy sinh. Ngành chế biến thực phẩm cũng xả nước thải chứa phèn chua trong quá trình xử lý và bảo quản nguyên liệu.

Hệ thống đường ống xuống cấp

Tương tự cách nước nhiễm chì thì nước nhiễm phèn làm cho ống sắt trong hệ thống cấp nước thường dùng được khoảng 15–20 năm. Sau thời gian này, ống bắt đầu bị gỉ. Gỉ sét hình thành khi sắt phản ứng với nước và không khí, làm cho các hạt sắt tan ra và lẫn vào nước.

Nếu nước có độ pH thấp (tức là có tính axit) hoặc chứa nhiều oxy, quá trình gỉ sét sẽ diễn ra nhanh hơn. Khi ống cũ, sắt bị gỉ sẽ tạo ra các chất kết tủa màu vàng nâu, làm nước có màu đục, nhìn như bị nhiễm bẩn.

Nhận biết nước bị nhiễm phèn

Việc nhận biết sớm nước nhiễm phèn là vô cùng quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Có ba phương pháp chính để xác định nước bị nhiễm phèn: thông qua cảm quan, kiểm tra đơn giản tại nhà và quan sát dấu hiệu trên đồ dùng gia đình.

Nhận biết bằng cảm quan

Về màu sắc, nước thường có màu vàng cam (đặc trưng do ion Fe3+ và trở nên đục do kết tủa hydroxide) hoặc vàng nâu đây là dấu hiệu điển hình của sắt trong nước. Nước cũng hay bị đục do có cặn lắng.

Khi nếm thử, bạn sẽ thấy vị hơi chua vì nước có độ pH thấp (tức là hơi axit). Đồng thời còn có cảm giác chát nhẹ, do trong nước có chứa nhiều kim loại như sắt hoặc nhôm.

Mùi cũng là điểm dễ nhận ra. Nước nhiễm phèn thường có mùi tanh giống kim loại, đôi khi còn có mùi trứng thối nhẹ, gây khó chịu khi dùng để uống hay nấu ăn.

Phương pháp kiểm tra đơn giản

Nếu bạn nghi ngờ nước sinh hoạt bị nhiễm phèn thì có nhiều cách dễ làm tại nhà để nhận biết mà không cần máy móc phức tạp.

Dưới đây là những cách đơn giản bạn có thể thử:

Nhìn bằng mắt thường: Múc nước vào xô hoặc chậu, để yên khoảng 15 phút. Nếu thấy có lớp màu vàng gạch nổi lên, đó là dấu hiệu nước bị phèn.
Dùng nhựa chuối: Nhỏ một ít nhựa cây chuối vào nước. Nếu nước chuyển sang màu đen, nước có thể chứa phèn.
Dùng giấy đo pH: Nhúng giấy thử pH vào nước. Nếu giấy đổi màu cho thấy độ pH từ 3.5 đến 5.5, tức là nước quá chua, khả năng cao bị phèn.
Quan sát sau khi để nước ngoài không khí: Nếu để một lúc và nước chuyển sang màu vàng, có thể nước chứa sắt bị oxy hóa một dấu hiệu phổ biến của nước phèn.

Nếu phát hiện dấu hiệu nước phèn, bạn nên dừng sử dụng để ăn uống ngay, và liên hệ chuyên gia xử lý nước hoặc dùng thiết bị lọc phù hợp để đảm bảo sức khỏe cho cả gia đình.

Dấu hiệu trên đồ dùng gia đình

Nước nhiễm phèn để lại những dấu hiệu rõ ràng trên các đồ dùng sinh hoạt hàng ngày.

Quần áo khi giặt bằng nước phèn sẽ bị ố vàng khó tẩy, đặc biệt là vải trắng.
Các thiết bị như ấm đun nước, nồi inox, thậm chí cả bình chứa nước đều bị ố vàng và hoen rỉ theo thời gian.
Dao, thìa và các dụng cụ kim loại khác cũng bị ăn mòn điểm, tạo thành những vết đen hoặc vàng trên bề mặt.

Những dấu hiệu này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây thiệt hại về kinh tế do phải thay thế thiết bị thường xuyên.

Tác hại của nước nhiễm phèn

Nước nhiễm phèn gây ra những tác hại nghiêm trọng cả về sức khỏe lẫn sinh hoạt hàng ngày. Việc hiểu rõ các tác hại này sẽ giúp người dân có ý thức bảo vệ bản thân và gia đình tốt hơn.

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Nước nhiễm phèn không chỉ ảnh hưởng đến vị giác hay màu sắc, mà còn là nguồn gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe, cả ngắn hạn lẫn dài hạn.

Tác hại ngắn hạn:

Gây rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, buồn nôn và đau bụng.
Có thể chứa virus viêm gan A, gây sốt, vàng da, mệt mỏi và tiêu chảy.
Hàm lượng sắt cao tạo điều kiện cho vi khuẩn thương hàn phát triển.
Bệnh thương hàn thường khó phát hiện ở giai đoạn đầu, sau đó gây sốt, đau đầu, đau bụng và phát ban.

Tác hại lâu dài:

Gây viêm dạ dày mãn tính do tiếp xúc liên tục với ion sắt.
Làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
Gốc tự do sinh ra từ sắt dư phá hủy tế bào, ảnh hưởng đến DNA, lipid và protein.
Trẻ nhỏ, người cao tuổi và bệnh nhân mãn tính là nhóm nguy cơ cao do hệ miễn dịch yếu.

Nước nhiễm phèn không chỉ là vấn đề về thẩm mỹ hay mùi vị. Nếu không xử lý, nó có thể trở thành nguyên nhân âm thầm gây bệnh. Đầu tư vào nguồn nước sạch là cách bảo vệ sức khỏe đơn giản nhưng hiệu quả nhất cho cả gia đình.

Thiệt hại trong sinh hoạt hàng ngày

Nước bị nhiễm phèn không chỉ có hại cho sức khỏe mà còn gây ra nhiều rắc rối trong cuộc sống hằng ngày.

Khi dùng nước phèn để giặt quần áo, quần áo sẽ nhanh bị ố vàng, cứng và dễ rách. Nồi, ấm, chảo trong bếp cũng sẽ bị rỉ sét, tróc màu vì nước phèn làm hư hỏng kim loại. Gia đình phải tốn tiền sửa hoặc mua đồ mới.

Không chỉ vậy, nếu tưới cây bằng nước phèn, cây dễ bị sâu bệnh hoặc chết. Điều này làm ảnh hưởng đến việc trồng rau, hoa và cả cuộc sống hằng ngày của mọi người.

Việc giải quyết vấn đề nước nhiễm phèn đòi hỏi sự phối hợp giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Chỉ khi có ý thức bảo vệ và hành động tích cực, chúng ta mới có thể đảm bảo nguồn nước sạch, an toàn cho thế hệ hiện tại và tương lai.

Việc đầu tư hệ thống lọc nước chất lượng cao như HAKAWA không chỉ đảm bảo nguồn nước an toàn mà còn mang lại giá trị lâu dài cho sức khỏe gia đình.